7 Valaoritou str. – 15232 Athens -Gr tel: +30 2106832149 mob. : 6944 861418 – email: qualitek@otenet.gr – qualitec@ptenet.gr
URL : www.fqt-consulting.com
σελίδες 5
.jpg)
Αποποίηση ευθύνης : Το παρόν έγγραφο συντάχτηκε για επαγγελματική χρήση του συντάκτη. Δεν αποτελεί πρόταση εφαρμογής ή υιοθέτησης του προς τρίτους. Αποτελεί σύνοψη στοιχείων βιβλιογραφικής έρευνας για την προληπτική επισήμανση αλλεργιογόνων στα τρόφιμα . Από τον συντάκτη του έχει καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια εξασφάλισης της ορθότητας των πληροφοριών που παρέχονται σε αυτό το κείμενο. Ο έχων την επιμέλεια της ιστοσελίδας fqt-consulting.com και συντάκτης του κειμένου δεν αναλαμβάνει τη νομική ευθύνη για τυχόν σφάλματα, παραλείψεις ή ανακριβείς πληροφορίες και δεν εγγυάται την ορθότητα των αναφερόμενων πληροφοριών σε εξωτερικές ιστοσελίδες αλλά ούτε η υπερσύνδεση μέσω συνδέσμων (links) στις ιστοσελίδες αυτές, ούτε υποδηλώνει επικύρωση ή καθ' οιονδήποτε τρόπο αποδοχή του περιεχομένου και ορθής μεταφοράς στοιχείων στο παρόν άρθρο.
Αλλεργιογόνα – Επισήμανση Τροφίμων
Δήλωση ορισμένων ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες
-
Επισήμανση/δήλωση Αλλεργιογόνων - προσυσκευασμένα τρόφιμα
-
Επισήμανση / δήλωση Αλλεργιογόνων – μη προσυσκευασμένα τρόφιμα (χύμα)
(Καν. ΕΕ 1169/2011- Άρθρο 21 )
1. Με την επιφύλαξη των κανόνων που θεσπίζονται δυνάμει του άρθρου 44 παράγραφος 2, οι ενδείξεις που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) πληρούν τις ακόλουθες απαι τήσεις:
α) αναγράφονται στον κατάλογο των συστατικών σύμφωνα με τους κανόνες του άρθρου 18 παράγραφος 1, με σαφή αναφορά της ονομασίας της ουσίας ή του προϊόντος όπως περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ· και
β) η ονομασία της ουσίας ή του προϊόντος όπως περιλαμβάνεται στο παράρτημα II τονίζεται με είδος χαρακτήρων που κάνει σαφή διάκριση της ονομασίας από το υπόλοιπο του καταλόγου των συστατικών, παραδείγματος χάριν μέσω της γραμματοσειράς, της μορφής ή του χρώματος του φόντου.
Αν δεν υπάρχει κατάλογος συστατικών, η αναγραφή των ενδείξεων που προβλέπονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) περι λαμβάνει τη λέξη «περιέχει», ακολουθούμενη από την ονομασία της ουσίας ή του προϊόντος όπως περιλαμβάνεται στο παράρτημα II.
Σε περίπτωση που διάφορα συστατικά ή τεχνολογικά βοηθήματα τροφίμων προέρχονται από μία μόνη ουσία ή προϊόν που απαριθμείται στο παράρτημα II, διευκρινίζεται στην επισήμανση για κάθε σχετικό συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα.
Η αναγραφή των ενδείξεων που αναφέρονται στο άρθρο 9 παρά γραφος 1 στοιχείο γ) δεν απαιτείται σε περιπτώσεις όπου η ονομασία του τροφίμου αναφέρεται σαφώς στην εν λόγω ουσία ή προϊόν.
Πόσες αλλεργιογόνες ουσίες και προϊόντα προβλέπονται προς δήλωση σε συσκευασμένα και μη - τρόφιμα ;
Δεκατέσσερα αλλεργιογόνα ( βλ. σχετ. κατάλογο ) πρέπει να δηλώνονται στην επισήμανση προ-συσκευασμένων προϊόντων, εάν χρησιμοποιούνται ως συστατικά. Η απαίτηση αυτή ισχύει και για τρόφιμα που πωλούνται χύμα και καθορίζεται και για τις δύο περιπτώσεις από τον Καν. ΕΕ 1169/2011 για τα τρόφιμα – πληροφόρηση των καταναλωτών
Πώς πρέπει να δηλώνονται αλλεργιογόνα συστατικά σε προσυσκευασμένα τρόφιμα;
Αλλεργιογόνες ουσίες ή προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως συστατικά πρέπει να δηλώνονται στον κατάλογο συστατικών με σαφή αναφορά στο όνομα της αλλεργιογόνου ουσίας ή του προϊόντος, όπως παρατίθενται στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού ΕΕ 1169/2011.
Θα πρέπει να τονίζονται οι χαρακτήρες τω λέξεων με τρόπο που να είναι διακριτές ( πχ. bold – έντονη γραφή ) από τα υπόλοιπα συστατικά του σχετικού καταλόγου.
Παράδειγμα: αλλεργιογόνα συστατικά επισημαίνονται με έντονη και πλάγια γραφή (bold)
Συστατικά: αλεύρι (σίτου), αμυλοσιρόπι , γάλα, αυγά , σκόνη κακάο (πλήρης)
Πώς πρέπει να επισημαίνεται στο κατάλογο των συστατικών : “βρώμη χωρίς γλουτένη” ;
Η βρώμη θεωρείται αλλεργιογόνο συστατικό και πρέπει να επισημαίνεται στο κατάλογο των συστατικών με έντονους χαρακτήρες γραμμάτων ( bold ), με διαφορετική γραμματοσειρά , κ.λπ.,ώστε να διακρίνεται από μη-αλλεργιογόνα συστατικά.
Η βρώμη, για να δηλωθεί «χωρίς γλουτένη» πρέπει να έχει παραχθεί ειδικά ή να έχει τύχει σε επεξεργασίας με τρόπο που να αποφεύγεται τυχόν επιμόλυνση από σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, ή με διασταυρωμένες ποικιλίες τους. Η περιεκτικότητα σε γλουτένη δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20 mg/kg.
Όπου χρησιμοποιείται η βρώμη χωρίς γλουτένη ως συστατικό σε ένα τρόφιμο, μπορεί να δηλώνεται ως “βρώμη “ και να τονίζεται ειδικά ως αλλεργιογόνο, και με αστερίσκο για άμεση πληροφόρηση του καταναλωτή που να υποδεικνύει ότι η βρώμη είναι χωρίς γλουτένη. Εναλλακτικά, η βρώμη θα μπορούσε να αναγράφεται ως «ελεύθερη γλουτένης βρώμη» αναδεικνύοντας και πάλι με έντονους χαρακτήρες την λέξη «βρώμη». Θα ήταν σκόπιμο να να παρέχεται προς τον καταναλωτή μια σημείωση που να εξηγεί γιατί η συγκεκριμένη βρώμη είναι χωρίς γλουτένη.
Παράδειγμα: Συστατικά: ρύζι αλεύρι, πατατάλευρο, βρώμη *, ζάχαρη, αλάτι, μπαχαρικά
* η βρώμη που χρησιμοποιείται σε αυτό το προϊόν είναι χωρίς γλουτένη και έχει ειδικά παραχθεί και υποβληθεί σε επεξεργασία κατα τρόπο που αποφεύγεται η μόλυνση από δημητριακά που περιέχουν γλουτένη
Αλλεργιογόνο θεωρείται το δημητριακό αυτό καθαυτό και έτσι πρέπει να επισημαίνεται (τονίζεται ) π.χ. σιτάρι, βρώμη, σίκαλη κλπ. Ο όρος “γλουτένη” μπορεί να είναι σε αγκύλες μετά το όνομα του δημητριακού.
Όταν δηλώνονται στο κατάλογο των συστατικών “ξηροί καρποί “ , επισημαίνεται η λέξη «ξηροί καρποί » ή το όνομα του ξηρού καρπού ;
Αλλεργιογόνο θεωρείται ο ίδιος ο ξηρός καρπός . Αυτός πρέπει να τονιστεί και όχι μόνο η λέξη «ξηρός καρπός » π.χ. φουντούκι, αμύγδαλο κ.λπ.
Για τα σιτηρά που περιέχουν γλουτένη, στο κατάλογο των συστατικών επισημαίνεται ο όρος « γλουτένη» ή το όνομα σιτηρού;
Όχι, η χρήση ενός πλαισίου ή δήλωση «περιέχει ξηρούς καρπούς», δεν επιτρέπεται . Αλλεργιογόνα συστατικά πρέπει να δηλώνονται και να επισημαίνονται στο κατάλογο των συστατικών και μόνο εκεί
Πότε και πώς πρέπει να δηλώνονται θειώδη άλατα σε μια ετικέτα τροφίμων;
Το διοξείδιο του θείου και τα θειώδη άλατα πρέπει να αναγράφονται στην ετικέτα σύμφωνα με τη χημική τους ονομασία π.χ. μεταδιθειώδες νάτριο, όπου εμπεριέχονται σε επίπεδα άνω των 10mg/kg ή 10mg/l εκφρασμένα σε SO2.
Στο κατάλογο των συστατικών θα αναγράφεται η κατηγορία του προσθέτου ( πχ. συντηρητικό ) ακολουθούμενη από το όνομα του προσθέτου π.χ. συντηρητικό: μεταδιθειώδες νάτριο. Αναγραφή της κατηγορίας και του αριθμό του προσθ’ετου μόνο δεν επαρκεί. Ως εκ τούτου, δεν είναι αρκετό : συντηρητικό: E220.
Πώς επισημαίνονται αλλεργιογόνες ουσίες σε προ-συσκευασμένα τρόφιμα στη σύνθεση των οποίων δεν συμμετέχουν , αλλά παράγονται/συσκευάζονται σε χώρο, που χρησιμοποιούνται αλλεργιογόνα για άλλα προϊόντα ; ( not in Europe )
Εάν κατα τον έλεγχο προϊόντος ανιχνευθεί αλλεργιογόνος ουσία , η νομοθεσία για την σήμανση των αλλεργιογόνων δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση που πρόκειται για ακούσια διασταυρούμενη μόλυνση του τροφίμου με αλλεργιογόνα συστατικά , που χρησιμοποιούνται στο χώρο παρασκευής άλλων , που είναι γνωστό ότι περιέχουν αλλεργιογόνα.
Για να αποφευχθεί τυχόν διασταυρούμενη μόλυνση οι κατασκευαστές τροφίμων πρέπει να εφαρμόζουν ορθές παρασκευαστικές πρακτικές (GMP).
Εάν δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί μια διασταυρούμενη μόλυνση, οι κατασκευαστές πρέπει να πληροφορούν τους καταναλωτές με δήλωση του τύπου «μπορεί να περιέχει..». Ωστόσο, η χρήση μιας τέτοιας δήλωσης δεν πρέπει να υποκαθιστά την εφαρμογή ΟΠΠ
Υπάρχουν πρόσθετα αλλεργιογόνα που απαιτείται να δηλώνονται στα παιδικά προϊόντα;
Όχι. Η επισήμανση των αλλεργιογόνων που αναφέρονται στη νομοθεσία ( 14 τον αριθμό ) εφαρμόζεται σε όλα τα τρόφιμα, είτε πρόκειται για ενήλικες είτε για παιδιά
Ποια τρόφιμα θεωρούνται μη προσυσκευασμένα ;
Μη προσυσκευασμένα τρόφιμα – ορισμός : είναι τρόφιμα που :
-
πωλούνται σε χύμα μορφή π.χ. σε εστιατόρια, καφετέριες, κυλικεία, καταστήματα λιανικής πώλησης τροφίμων κ.λ.π.,
-
συσκευάζονται στις εγκαταστάσεις ( επι τόπου ) κατόπιν αιτήματος του καταναλωτή π.χ. ένα σάντουιτς που συσκευάζεταιι σε ένα πλαστικό περιέκτη για τον πελάτη ή
-
τρόφιμα που συσκευάζονται στις εγκαταστάσεις για άμεση πώληση στον καταναλωτή ή σε μονάδες μαζικής εστίασης
Τί προβλέπεται για τη δήλωση χρήσης αλλεργιογόνων συστατικών σε μη προσυσκευασμένα τρόφιμα;
Βλέπε : ΕΦΕΤ – Εγκύκλιος για την παροχή πληροφοριών σχετικά µε την παρουσία ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες σε µη προσυσκευασµένα τρόφιµα -Άρθρο 44 του Κανονισµού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 : http://www.efet.gr/images/efet_res/docs/eg20303.pdf
Οι επιχειρήσεις τροφίμων που διαθέτουν προς πώληση μη προ-συσκευασμένα τρόφιμα (χύμα ) πρέπει να πληροφορούν τους καταναλωτές για τη χρήση οποιουδήποτε από τα αλλεργιογόνα του σχετικού καταλόγου , στην παραγωγή ή την προετοιμασία των τροφίμων.
Αυτό ισχύει επίσης για τρόφιμα που πωλούνται εξ αποστάσεως, π.χ. τηλεφωνικά, μέσω ιστοσελίδας κ.λπ.
Οι πληροφορίες πρέπει να παρέχονται σε γραπτή μορφή. Δεν αρκεί μια πινακίδα που ενημερώνει τους πελάτες να ζητήσουν πληροφορίες από ένα μέλος του προσωπικού.
Μερικές χρήσιμες σημειώσεις για τη διαχείριση (σε µη προσυσκευασµένα τρόφιµα) ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες
-
Ενημέρωση του προσωπικού , ώστε γνωρίζει τις 14 ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες .
-
Σύνταξη και εφαρμογή διαδικασίας εντοπισμού και καταγραφής των ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες (έλεγχος καταλόγου των συστατικών στην ετικέτα ή στα συνοδευτικά εμπορικά έγγραφα) , που παραλαμβάνονται από τον παρασκευαστή ( επιχείρηση τροφίμων ) και που υποβάλλονται σε επεξεργασία , ώστε να εξασφαλίζεται ότι η δήλωση των εν λόγω ουσιών ή προϊόντων είναι σύμφωνη με τη σχετική νομοθετική απαίτηση ( άρθρο 44 του καν. ΕΕ 1169/2011 ).
-
Η δήλωση των εν λόγω ουσιών ή προϊόντων είναι απαραίτητη μόνο όταν χρησιμοποιούνται στην παρασκευή των τροφίμων.
-
Οι επιχειρήσεις τροφίμων θα πρέπει να εφαρμόζουν ορθές παραγωγικές πρακτικές καθώς και εκπαίδευση προσωπικού για την ελαχιστοποίηση ή την εξάλειψη του κινδύνου διασταυρούμενης μόλυνσης με τις εν λόγω ουσίες ή προϊόντα.
-
Μόνο οι καθορισμένες ουσίες ή προϊόντα πρέπει να δηλώνονται στην επισήμανση των τροφίμων . Άλλα συστατικά στα οποία ορισμένες ομάδες καταναλωτών μπορεί να εμφανίζουν αλλεργική αντίδραση ή δυσανεξία δεν χρειάζεται να δηλωθούν. Ωστόσο, προαιρετικά, μπορούν να παρέχονται .τέτοιες πληροφορίες
Μερικές χρήσιμες σημειώσεις για τη διαχείριση (σε µη προσυσκευασµένα τρόφιµα) ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες
-
Ενημέρωση του προσωπικού , ώστε γνωρίζει τις 14 ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες .
-
Σύνταξη και εφαρμογή διαδικασίας εντοπισμού και καταγραφής των ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες (έλεγχος καταλόγου των συστατικών στην ετικέτα ή στα συνοδευτικά εμπορικά έγγραφα) , που παραλαμβάνονται από τον παρασκευαστή ( επιχείρηση τροφίμων ) και που υποβάλλονται σε επεξεργασία , ώστε να εξασφαλίζεται ότι η δήλωση των εν λόγω ουσιών ή προϊόντων είναι σύμφωνη με τη σχετική νομοθετική απαίτηση ( άρθρο 44 του καν. ΕΕ 1169/2011 ).
-
Η δήλωση των εν λόγω ουσιών ή προϊόντων είναι απαραίτητη μόνο όταν χρησιμοποιούνται στην παρασκευή των τροφίμων.
-
Οι επιχειρήσεις τροφίμων θα πρέπει να εφαρμόζουν ορθές παραγωγικές πρακτικές καθώς και εκπαίδευση προσωπικού για την ελαχιστοποίηση ή την εξάλειψη του κινδύνου διασταυρούμενης μόλυνσης με τις εν λόγω ουσίες ή προϊόντα.
-
Μόνο οι καθορισμένες ουσίες ή προϊόντα πρέπει να δηλώνονται στην επισήμανση των τροφίμων . Άλλα συστατικά στα οποία ορισμένες ομάδες καταναλωτών μπορεί να εμφανίζουν αλλεργική αντίδραση ή δυσανεξία δεν χρειάζεται να δηλωθούν. Ωστόσο, προαιρετικά, μπορούν να παρέχονται .τέτοιες πληροφορίες
Καν. ΕΕ 1169/2011 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II
ΟΥΣΙΕΣ ή ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ ή ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ
1. Δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, δηλαδή: σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, όλυρα, σιτηρό kamut ή υβριδικές ποικιλίες τους, και προϊόντα με βάση τα δημητριακά αυτά, εκτός από:
α) σιρόπια γλυκόζης με βάση το σιτάρι, συμπεριλαμβανομένης της δεξτρόζης (1)·
β) μαλτοδεξτρίνες με βάση το σιτάρι (1)·
γ) σιρόπια γλυκόζης με βάση το κριθάρι·
δ) σιτηρά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.
2. Καρκινοειδή και προϊόντα με βάση τα καρκινοειδή
3. Αυγά και προϊόντα με βάση τα αυγά
4. Ψάρια και προϊόντα με βάση τα ψάρια, εκτός από:
α) ζελατίνη ψαριών που χρησιμοποιείται ως φορέας σκευασμάτων βιταμινών ή καροτενοειδών·
β) ζελατίνη ψαριών ή ιχθυόκολλα που χρησιμοποιείται ως διαυγαστικό μέσο σε μπίρες και οίνους
5. Αραχίδες (αράπικα φιστίκια) και προϊόντα με βάση τις αραχίδες
6. Σόγια και προϊόντα με βάση τη σόγια, εκτός από:
α) πλήρως ραφιναρισμένο σογιέλαιο και λίπη που προέρχονται από σόγια (1)·
β) τοκοφερόλες που έχουν αναμειχθεί με φυσικό τρόπο (E306), φυσική D-άλφα τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα οξική
τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα ηλεκτρική τοκοφερόλη από σπέρματα σόγιας·
γ) φυτοστερόλες και φυτοστερολεστέρες που προέρχονται από φυτικά έλαια από σπέρματα σόγιας·
δ) φυτοστανολεστέρα που παράγεται από στερόλες φυτικών ελαίων από σπέρματα σόγιας.
7. Γάλα και προϊόντα με βάση το γάλα (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης), εκτός από:
α) τον ορό γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης
β) λακτιτόλη.
8. Καρποί με κέλυφος, δηλαδή: αμύγδαλα (Amygdalus communis L.), φουντούκια (Corylus avellana), καρύδια (Juglans
regia), καρύδια κάσιους (Anacardium occidentale), καρύδια πεκάν [Carya illinoiesis (Wangenh.) Κ. Koch], καρύδια
Βραζιλίας (Bertholletia excelsa), φυστίκια (Pistacia vera), καρύδια μακαντάμια ή καρύδια Κουίνσλαντ (Macadamia ternifolia) και προϊόντα με βάση τα ανωτέρω, εκτός από καρπούς με κέλυφος χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης
9. Σέλινο και προϊόντα με βάση το σέλινο
10. Σινάπι και προϊόντα με βάση το σινάπι
11. Σπόροι σησαμιού και προϊόντα με βάση τους σπόρους σησαμιού
12. Το διοξείδιο του θείου και οι θειώδεις ενώσεις σε συγκεντρώσεις άνω των 10 mg/kg ή 10 mg/litre εκπεφρασμένα ως SO2 που υπολογίζονται στα προϊόντα που προσφέρονται έτοιμα για κατανάλωση ή που ανασυστάθηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή
13. Λούπινο και προϊόντα με βάση το λούπινο
14. Μαλάκια και προϊόντα με βάση τα μαλάκια